Οι Ταλιμπάν έχουν δεσμευτεί να τερματίσουν το παράνομο εμπόριο ναρκωτικών, όμως ζητούν την βοήθεια της Δύσης η οποία βρίσκεται μπροστά σε ένα τεράστιο δίλημμα.
Το Αφγανιστάν παράγει το 80% από το όπιο που καλλιεργείται στον πλανήτη, ενώ σύμφωνα με στοιχεία του UNODC για το 2018, εκτιμάται ότι η παραγωγή οπίου στη χώρα έφτασε στο 11% του ΑΕΠ της χώρας.
Οι περισσότερες καλλιέργειες βρίσκονταν κυρίως στην επαρχία Χελμάντ, την οποία έλεγχαν οι Ταλιμπάν, και απέδιδαν το 39% της παγκόσμιας παράνομης παραγωγής οπίου. Τον Ιούλιο του 2000 οι Ταλιμπάν απαγόρευσαν τις καλλιέργειες στις περιοχές που βρίσκονταν υπό τον έλεγχό τους και μέχρι το 2002 παρατηρήθηκε μείωση στην παραγωγή οπίου και ηρωίνης.
Ωστόσο, η απόφαση αυτή δεν κράτησε για πολύ. Οι καλλιέργειες παπαρούνας άρχισαν να αυξάνονται ξανά και κυρίως στις περιοχές των Ταλιμπάν, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα την επαρχία Χελμάντ στο νότιο Αφγανιστάν, στην οποία από το 2020 παράγεται όπιο στο μεγαλύτερο μέρος της.
Η παραγωγή του οπίου στο Αφγανιστάν αποτελεί βασικό τομέα απασχόλησης, καθώς σύμφωνα με τον UNODC, το 2019 “παρείχε” σχεδόν 120.000 θέσεις εργασίας.
Όπως αναφέρει το BBC, οι εκτιμήσεις για τα κέρδη των Ταλιμπάν από το όπιο κάνουν λόγο για ποσά που ξεκινούν από τα 100 εκατ. δολάρια τον χρόνο και φτάνουν ακόμη και τα 400 εκατ. στο σύνολό τους.
Μάλιστα, σύμφωνα με αμερικανική έκθεση, το εμπόριο ναρκωτικών αποφέρει στους Ταλιμπάν το 60% από τα ετήσια έσοδά τους. Τα στοιχεία που δημοσιεύει το BBC αναφέρουν ότι η ηρωίνη που παράγεται στο Αφγανιστάν καλύπτει το 95% της αγοράς στην Ευρώπη, ενώ στις ΗΠΑ το αντίστοιχο ποσοστό είναι μόλις 1%.
Κατά το διάστημα 2017 – 2020 τουλάχιστον το 90% των οπιοειδών μεταφέρθηκε οδικώς, ενώ το τελευταίο διάστημα για Ινδία και Ευρώπη έχουν αυξηθεί οι μεταφορές μέσω θαλάσσης.
Το δίλημμα της Δύσης
Τα παραπάνω συνηγορούν στο γιατί η Δύση πλέον αντιμετωπίζει ένα μεγάλο δίλημμα ως προς την αντιμετώπιση του θέματος των ναρκωτικών στη χώρα.
Όπως αναφέρει το Politico, σε κεντρική ανάλυσή του, οι Ταλιμπάν δεσμεύτηκαν μεν να τερματίσουν την παράνομη παραγωγή και εξαγωγή οπίου, ωστόσο τίποτα δεν είναι δεδομένο μετά την αποχώρηση των δυτικών δυνάμεων. Ο τερματισμός της εξάρτησης της αφγανικής οικονομίας από τη παραγωγή ναρκωτικών, δεν θα είναι μια εύκολη οδός.
Η Βρετανία και οι Δυτικές δυνάμεις βρίσκονται μπροστά σε ένα τεράστιο δίλημμα, καθώς προκειμένου να βοηθήσουν το Αφγανιστάν να αντιμετωπίσει το πρόβλημα των ναρκωτικών θα πρέπει να συνεργαστούν με μια “βίαιη” κυβέρνηση, η οποία έχει ένα “τρομακτικό” ιστορικό όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Ωστόσο, δεν είναι η πρώτη φορά που οι Ταλιμπάν και η Δύση αντιμετωπίζουν αυτό το αίνιγμα. Οι Ταλιμπάν κατάφεραν όντως να περιορίσουν την παραγωγή ναρκωτικών μεταξύ 2000 και 2001, μειώνοντας τη συγκομιδή οπίου κατά περισσότερο από 90%, σύμφωνα με έρευνα του ΟΗΕ.
Η κίνηση αυτή των Ταλιμπάν είχε γίνει με την ελπίδα πως θα οδηγούσε στην αναγνώριση τους παγκοσμίως, όμως στην συνέχεια ο ΟΗΕ τους “απογοήτευσε” καθώς τους επέβαλλε νέες κυρώσεις για την προστασία που παρείχαν στον Οσάμα Μπιν Λάντεν μετά την 11η Σεπτεμβρίου.
Οι έχοντες την εξουσία στο Αφγανιστάν αυτή τη φορά παρουσιάζονται περισσότερο επιφυλακτικοί. “Το Αφγανιστάν δεν θα είναι πλέον χώρα καλλιέργειας οπίου”, δήλωσε ο εκπρόσωπος των Ταλιμπάν Ζαμπιουλάχ Μουτζαχίντ στην πρώτη του συνέντευξη Τύπου μετά την κατάληψη της Καμπούλ. “Η διεθνής κοινότητα πρέπει να μας βοηθήσει” τόνισε στην συνέχεια ο εκπρόσωπος.
Οι Ταλιμπάν δεν βασίζονται αποκλειστικά στο εισόδημα του οπίου, αν και αποτελεί βασικό συμπλήρωμα στα ετήσια έσοδά τους. Το ακριβές ποσοστό συμμετοχής των Ταλιμπάν στο διεθνές εμπόριο ναρκωτικών δεν είναι γνωστό, αλλά σύμφωνα με έρευνες, η οικονομία τους βασίζεται περισσότερο στους φόρους από τις νόμιμες συναλλαγές παρά σε αυτούς της μαύρης αγοράς.
Η ανάγκη για βοήθεια από τη Δύση ίσως να μην ήταν ποτέ πιο επείγουσα. Το τρέχον χάος που επικρατεί στη χώρα είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε μια περαιτέρω άνθηση του εμπορίου ναρκωτικών, καθώς η ασταθής πολιτική κατάσταση δημιουργεί εύφορο έδαφος για την αναζωπύρωση των μαύρων αγορών.
“Η καλλιέργεια οπίου στο Αφγανιστάν βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε ανοδική τροχιά. Η αποσταθεροποίηση της χώρας τους επόμενους μήνες σε συνδυασμό με την αποχώρηση των δυτικών δυνάμεων είναι πιθανό να επηρεάσει τα επίπεδα παραγωγής”, δήλωσε εκπρόσωπος της Εθνικής Υπηρεσίας Εγκλήματος.
Οι προηγούμενες διεθνείς προσπάθειες για την καταπολέμηση των ναρκωτικών στο Αφγανιστάν απέτυχαν. Τα δυτικά έθνη προσπάθησαν να καταστρέψουν τις καλλιέργειες οπίου και τα εργαστήρια επεξεργασίας, αλλά αυτό είχε μικρό αντίκτυπο.
Η αλλαγή, που πρέπει να επέλθει προκειμένου η αφγανική οικονομία να μην βασίζεται στα έσοδα από το εμπόριο ναρκωτικών, είναι τόσο μεγάλη, που μόνο ένα πανεθνικό σχέδιο βοήθειας θα μπορούσε να βοηθήσει, επισημαίνουν ερευνητές.