Λίγο μετά την επίσημη κήρυξη της πανδημίας του COVID-19 από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, όλες οι χώρες έκαναν υποχρεωτική τη χρήση μάσκας σε δημόσιους χώρους. Αμέσως η ζήτηση εκτοξεύτηκε και πολλά εργοστάσια πολλαπλασίασαν την παραγωγή τους.
Η πλειοψηφία των μασκών παρήχθη στην Κίνα και τον Απρίλιο του 2020, η κινέζικη κυβέρνηση ανακοίνωσε ένα τεράστιο ποσοστό παραγωγής ανά ημέρα που έφτανε τα 450 εκατομμύρια μάσκες.
Πέρα όμως από την χρήση της μάσκας ως εργαλείο αντιμετώπισης στη μάχη κατά του κορονοϊού, μια πτυχή λιγότερο ορατή είναι αυτή της ρύπανσης. Στην έκθεση της περιβαλλοντικής οργάνωσης OceansAsia για το 2020, οι ερευνητές ανέπτυξαν έναν τύπο ώστε να κάνουν μια εκτίμηση για τον αριθμό των μασκών μιας χρήσης που προστίθενται στο περιβάλλον.
Λαμβάνοντας υπόψη τον ετήσιο αριθμό παραγωγής μασκών μιας χρήσης που φτάνει τα 52 δισ. και το ποσοστό απώλειας 3%, η ομάδα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι μέσα στο 2020 περίπου 1,6 δισ. μάσκες κατέληξαν στους ωκεανούς. Ο αριθμός αυτός υπολογίζεται ότι αντιστοιχεί σε περίπου 5.500 τόνους ρύπανσης από πλαστικό.
Οι μάσκες παράγονται συνήθως από πολυπροπυλένιο, ένα υλικό που διασπάται εύκολα σε μικροπλαστικά. Μπορεί οι συνέπειες των μικροπλαστικών για την ανθρώπινη υγεία να μην έχουν ακόμη υπολογιστεί, ωστόσο οι μικροποσότητες αυτές πλαστικού εντοπίζονται πολύ συχνά στο νερό που πίνουμε. Στην Αμερική για παράδειγμα, το 94% του νερού της βρύσης θεωρείται μολυσμένο.
Μπορεί οι μάσκες να είναι μιας χρήσης, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι όσο λίγο χρησιμοποιηθούν τόσο λίγο θα χρειαστεί και για να αποσυντεθούν. Στην πραγματικότητα για να διασπαστεί το υλικό της μάσκας χρειάζεται πάνω από τέσσερις αιώνες.
Χρόνος βιοδιάσπασης
Μάσκες μιας χρήσης 450 χρόνια
Πλαστικό μπουκάλι 450 χρόνια
Μεταλλική κονσέρβα 200 χρόνια
Πλαστική σακούλα 20 χρόνια
Τσιγάρο 10 χρόνια
Είμαστε στα μισά του 2021 και η πανδημία συνεχίζεται. Όσο αντιμετωπίζουμε αυτή την κατάσταση ο αριθμός των μασκών μιας χρήσης που φτάνουν στους ωκεανούς θα συνεχίσει να αυξάνεται.
Σύμφωνα με μια νέα μελέτη του πανεπιστημίου MIT, το αποτύπωμα που αφήνουν οι μάσκες στο περιβάλλον θα μπορούσε να μειωθεί δραματικά με την υιοθέτηση της μάσκας πολλαπλών χρήσεων.
Ειδικότερα, η απολύμανση των μασκών N95 έτσι ώστε οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης να μπορούν να τις φορούν για περισσότερες από μία ημέρες θα μείωνε τα περιβαλλοντικά απόβλητα κατά τουλάχιστον 75% σε σύγκριση με τη χρήση άλλης μάσκας για κάθε νέα επαφή με ασθενή.
Σύμφωνα με την ανάλυσή τους, αν κάθε εργαζόμενος στον κλάδο της υγείας στις ΗΠΑ χρησιμοποιούσε μια καινούρια μάσκα N95 για κάθε ασθενή που συνάντησε κατά τους πρώτους έξι μήνες της πανδημίας, ο συνολικός αριθμός των μασκών θα έφτανε περίπου τα 7,4 δισ. με ένα κόστος 6,4 δισ. δολαρίων. Αυτό υπολογίζεται ότι αντιστοιχεί σε 84.000 τόνους απορριμμάτων ή περίπου σε 252 αεροσκάφη Boeing 747.
“Οι προσεγγίσεις που υποστηρίζουν την επαναχρησιμοποίηση δεν εξοικονομούν μόνο χρήματα αλλά και μια σημαντική μείωση των απορριμμάτων”, τονίζει ο Giovanni Traverso, επίκουρος καθηγητής Μηχανολογίας του MIT και επικεφαλής της μελέτης. Σ’ αυτή την κατεύθυνση, ο Traverso και οι συνεργάτες του δουλεύουν αυτή την περίοδο πάνω στην ανάπτυξη επαναχρησιμοποιούμενων μασκών σιλικόνης.