Ελλαδα – Τουρκία – Πάμε για νέα κρίση;

Η μίνι κρίση ανάμεσα σε Αθήνα και Αγκυρα με αφορμή τις επιστημονικές εργασίες του πλοίου «Nautical Geo» στην περιοχή ανατολικά της Κρήτης -προκειμένου να εντοπιστεί η καλύτερη διαδρομή για τον αγωγό EastMed μέχρι την Κύπρο- και η τουρκική αντίδραση με την ανάπτυξη πολεμικών πλοίων που επιχείρησαν να παρενοχλήσουν τις έρευνες σε απόσταση μόλις 10 μιλίων από τη Σητεία απέδειξαν και στους πιο… καλόπιστους απέναντι στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ότι μια σπίθα αρκεί να φέρει την καταστροφή. Από διάφορες πλευρές στην Αθήνα επιχειρήθηκε να υποβαθμιστεί η προκλητική συμπεριφορά του τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού μόλις λίγα μίλια από τις ακτές της Κρήτης, όπως επίσης και οι παράνομες δραστηριότητες τουρκικών αλιευτικών στο Αιγαίο που ψάρευαν ανενόχλητα μες στα ελληνικά χωρικά ύδατα. Η προσπάθεια, όμως, έπεσε στο κενό από την αντίδραση του υπουργείου Εξωτερικών που εντός 48 ωρών επέδωσε δύο διαβήματα στην Αγκυρα: ένα για την παρενόχληση του πλοίου «Nautical Geo» από τα τουρκικά πολεμικά που έκαναν «hailing» σε απόσταση μόλις 10 μιλίων από την Κρήτη και ένα για παράνομη αλιεία από τα τουρκικά ψαράδικα, που μάλιστα συνοδεύονται από σκάφη της τουρκικής Ακτοφυλακής. Σε αυτό το κλίμα η προσδοκία του Ερντογάν για συνάντηση με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, στο περιθώριο της ετήσιας Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, αποδείχθηκε ανεδαφική, ενώ ούτε καν χειραψία αντάλλαξαν ο Νίκος Δένδιας με τον Τούρκο ομόλογό του Μεβλούτ Τσαβούσογλου, παρότι συνέπεσαν στην ίδια αμερικανική πόλη για 72 ώρες.

Ο Ελληνας υπουργός Εξωτερικών, αντιλαμβανόμενος ότι οι σχέσεις με την Αγκυρα μοιάζουν με γόρδιο δεσμό, αποδύθηκε σε αγώνα δρόμου για να εξηγήσει στους Ευρωπαίους ομολόγους του πόσο εξωφρενική ήταν η παρενόχληση του ερευνητικού πλοίου «Nautical Geo» από τουρκικά πολεμικά στη θαλάσσια περιοχή 10 ναυτικών μιλίων ανατολικά της Κρήτης, περίπου σε ευθεία γραμμή από τη Σητεία. Για να αποδείξει στους επικεφαλής των διπλωματικών υπηρεσιών των άλλων 27 χωρών της Ε.Ε. πόσο τράβηξαν το σκοινί οι Τούρκοι, ο Δένδιας πήρε έναν χάρτη και έδειξε στους συναδέλφους του υπουργούς Εξωτερικών πόσο κοντά στην Κρήτη έφτασαν τα τουρκικά πολεμικά πλοία για να εμποδίσουν τις έρευνες του «Nautical Geo», παραβιάζοντας ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα θεμελιωμένα επισήμως στη βάση της συμφωνίας οριοθέτησης Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης με την Αίγυπτο.

Στην ελληνική κυβέρνηση γνωρίζουν ότι με την παρενόχληση του ερευνητικού, το οποίο χαρτογραφεί την υποθαλάσσια διαδρομή που μπορεί να ακολουθήσει ο EastMed, η τουρκική κυβέρνηση προσπαθεί να αποτρέψει την ενεργοποίηση της συμφωνίας Ελλάδας – Αιγύπτου για οριοθέτηση της μεταξύ τους Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, επιχειρεί να κρατήσει ζωντανό το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο με το οποίο θέλει να σφετεριστεί θαλάσσιες ζώνες ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων και αποπειράται να ακυρώσει στην πράξη το δικαίωμα της Ελλάδας για επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια. Ο Ελληνας υπουργός Εξωτερικών σε συνέντευξή του στο «ΘΕΜΑ» έχει προαναγγείλει ότι η κυβέρνηση επεξεργάζεται συγκεκριμένα βήματα για επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια νότια της Κρήτης, όπως συνέβη ήδη στο Ιόνιο Πέλαγος με την υπογραφή της συμφωνίας οριοθέτησης ΑΟΖ με την Ιταλία.

Επιστρέφοντας από τη Νέα Υόρκη, ο Ερντογάν δεν μπόρεσε να κρύψει τον εκνευρισμό του για τα αποτελέσματα του ταξιδιού του. «Το επίπεδο των σχέσεων της Τουρκίας με τις ΗΠΑ, δυστυχώς, δεν είναι καλό. Κυβερνώ 19 χρόνια και μπορώ να το πω: συνεργάστηκα με τον γιο Μπους, με τους κυρίους Ομπάμα και Τραμπ, αλλά δεν μπορώ να πω πως ξεκινήσαμε καλά με τον κ. Μπάιντεν», είπε και ζήτησε επιτακτικά από την Ουάσινγκτον την παράδοση των μαχητικών αεροσκαφών F-35 για τα οποία η Αγκυρα έχει ήδη καταβάλει 1,4 δισ. δολάρια. Υπεραμύνθηκε της απόφασής του να προμηθευτεί τα ρωσικά αντιαεροπορικά S-400 και άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο για αγορά ακόμη και ρωσικών μαχητικών αεροσκαφών, σε περίπτωση που οι ΗΠΑ δεν αλλάξουν την απόφαση για ακύρωση της παράδοσης των 100 F-35 που είχε παραγγείλει η Αγκυρα.

Διπλωματικοί παρατηρητές σημειώνουν ότι στη νέα πραγματικότητα που δημιουργούν οι διεθνείς ανακατατάξεις, η Τουρκία φαίνεται να αναβαθμίζεται διεκδικώντας ευρύτερο ρόλο στην περιοχή μέχρι το Αφγανιστάν. Ο Ερντογάν προσπαθεί να αποκαταστήσει τις σχέσεις του με όσες περισσότερες χώρες μπορεί και παρουσιάζεται -όπως έδειξε η ομιλία του στον ΟΗΕ- σαν να έχει προβλήματα μόνο με την Κύπρο και Ελλάδα αξιώνοντας διμερή διάλογο για την επίλυση των «προβλημάτων» στο Αιγαίο. Η προσπάθεια του προέδρου της Τουρκίας να επουλώσει τις πληγές στις σχέσεις με την Αίγυπτο ενεργοποίησε τα αντανακλαστικά της ελληνικής κυβέρνησης. Ο Δένδιας συναντήθηκε στη Νέα Υόρκη με τον Αιγύπτιο ομόλογό του Σάμεχ Σούκρι και επαναβεβαίωσε την επιθυμία του Καΐρου για διατήρηση των άριστων σχέσεων με την Αθήνα.

Την ώρα που η κυβέρνηση Μητσοτάκη είναι έτοιμη να επιλέξει από πού θα προμηθευτεί τέσσερις νέες φρεγάτες για το Πολεμικό Ναυτικό, σύμβαση που υπολογίζεται στα 5 δισ. ευρώ, η νέα ισορροπία στον Ειρηνικό με την συμφωνία AUKUS μπορεί να επηρεάσει και τις αποφάσεις της Αθήνας. Το Παρίσι, που έχασε συμβόλαιο 90 δισ. δολαρίων Αυστραλίας για την πώληση 12 υποβρυχίων στην Καμπέρα, ρίχνει όλο του το βάρος για την κατάκτηση του προγράμματος των ελληνικών φρεγατών. Για το ελληνικό πρόγραμμα είναι υποψήφιες και αμερικανικές φρεγάτες, που όμως δεν έχουν ενθουσιάσει τους επιτελείς του Πολεμικού Ναυτικού. Οι ψίθυροι που ακούγονται τελευταία στο Πεντάγωνο αναφέρουν ότι ίσως οι Αμερικανοί, οι οποίοι δεν προσφέρουν στην Ελλάδα φρεγάτες τελευταίας τεχνολογίας, όπως πράττουν στην περίπτωση της Αυστραλίας με τα πυρηνοκίνητα υποβρύχια, υποχωρήσουν διακριτικά, για να κατευνάσουν την οργή των Γάλλων.