Στις 30 Ιουνίου του 1996, σε έναν από τους κομβικούς σταθμούς στην ιστορία του ΠΑΣΟΚ, ο Άκης Τσοχατζόπουλος έχασε για λιγότερες από 500 ψήφους την ηγεσία του κόμματος από τον Κώστα Σημίτη.
Η πολιτική πορεία του Άκη Τσοχατζόπουλου, ο οποίος την περασμένη Πέμπτη έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 82 ετών, είχε εκ διαμέτρου αντίθετη κατεύθυνση, γράφοντας δύο ξεχωριστά κεφάλαια της καριέρας του, η οποία διολίσθησε απότομα από την άνοδο στην πτώση και την απομόνωση της φυλακής.
Η χαρακτηριστική στιγμή, ενδεικτική της κυρίαρχης εικόνας και θέσης που κατείχε στην κεντρική πολιτική σκηνή συμπίπτει με μία από τις πλέον κομβικές στιγμές στην ιστορία του ΠΑΣΟΚ, όταν βρέθηκε μία ανάσα από την ανάληψη της ηγεσίας του.
Ο άλλοτε υπουργός, πριν αναλάβει τα νέα του καθήκοντα στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, έχασε στις λεπτομέρειες τον θρόνο του κόμματος, στις εσωκομματικές εκλογές που διενεργήθηκαν για να δρομολογήσουν τη διάδοχη κατάσταση στην ηγεσία μετά την παραίτηση του Ανδρέα Παπανδρέου.
Ήταν στις 30 Ιουνίου του 1996, σε μια πολύ σημαντική σελίδα στην ιστορία του ΠΑΣΟΚ, η οποία ανέδειξε στο… νήμα τον Κώστα Σημίτη νέο αρχηγό του κόμματος στο 4ο Συνέδριο του Κινήματος, μετά από μία ιδιαίτερα αμφίρροπη εκλογική μάχη με τον Άκη Τσοχατζόπουλο.
Η αρχή έγινε στις 17 Ιανουαρίου 1996, όταν μετά από 57 ημέρες νοσηλείας στο “Ωνάσειο”, ο ιδρυτής και πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Ανδρέας Παπανδρέου, υπέγραψε την παραίτησή του, οδηγώντας στη διενέργεια εσωκομματικών εκλογών για τη διαδοχή του τόσο στην πρωθυπουργία όσο και στην ηγεσία του κόμματος.Έτσι, μετά την παραίτησή του, η Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ κλήθηκε να εκλέξει πρωθυπουργό, με τον Κώστα Σημίτη να λαμβάνει 57 ψήφους στην πρώτη ψηφοφορία των βουλευτών, τον Άκη Τσοχατζόπουλο 53, τον Γεράσιμο Αρσένη 50 και τον Ιωάννη Χαραλαμπόπουλο 11.
Στον δεύτερο γύρο, παρά το γεγονός ότι ο Άκης Τσοχατζόπουλος θεωρείτο φαβορί για την εκλογή του, η άνοδος της εκσυγχρονιστικής τάσης και των υποστηρικτών της εντός του κόμματος ανέτρεψαν τα προγνωστικά. Ο Κώστας Σημίτης επικράτησε με 86 έναντι 75 ψήφων του Άκη Τσοχατζόπουλου και στις 22 Ιανουαρίου 1996 ορκίστηκε πρωθυπουργός, αποκτώντας φυσικά προβάδισμα και για την ηγεσία του κόμματος, ενόψει του 4ου Συνεδρίου.
Τέσσερις μήνες μετά, στις 23 Ιουνίου 1996, ο Ανδρέας Παπανδρέου έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 77 ετών.
Εν συνεχεία, στο πρώτο συνέδριο που ακολούθησε χωρίς την παρουσία του ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ, Κώστας Σημίτης και Άκης Τσοχατζόπουλος μονομάχησαν εκ νέου, αυτή τη φορά για την ηγεσία του κόμματος.
Ο Κώστας Σημίτης είχε το πάνω χέρι, αφού ήταν ήδη πρωθυπουργός της χώρας, ενώ ο Άκης Τσοχατζόπουλος από την πλευρά του υποστήριξε το μοντέλο της διαρχίας, ζητώντας ασυμβίβαστο μεταξύ των αξιωμάτων του πρωθυπουργού και του προέδρου του κόμματος.
Ο Άκης Τσοχατζόπουλος θεωρούσε ότι δεν ήταν δυνατόν να αναπληρωθεί ο Ανδρέας Παπανδρέου από ένα και μόνο πρόσωπο. Αν και πολλά στελέχη συμφωνούσαν με τις θέσεις Τσοχατζόπουλου, οι σύνεδροι υποστήριξαν τελικά τον Κώστα Σημίτη, ο οποίος έγινε ο διάδοχος του Ανδρέα Παπανδρέου.
Ειδικότερα, από τους 5.111 συνέδρους που συμμετείχαν στην ψηφοφορία, 2.732 ψήφισαν τον Κώστα Σημίτη, 2.234 τον Άκη Τσοχατζόπουλο, ενώ υπήρξαν 27 άκυρα και 28 λευκά.